kattığım zaman onun önünde saygıyla eğilin!" buyurunca tüm melekler saygıyla insanın önünde eğildiler.” 41
İnsanın bu saygınlığı, yeryüzünde tek idareci ve egemen güç olarak yaratılmasının yanında, orada onurlu bir yaşam sürmesini sağlayacak tüm imkânlara sahip kılınmasıyla iyice pekiştirilmiştir. Mamafih Yüce Yaratıcı, “Gerçek şu ki, âdemoğullarını değerli kıldık. Onları karada ve denizde taşıdık, onlara güzel rızıklardan verdik ve onları, yarattıklarımızın çoğundan daha üstün kıldık.” 42 buyurmaktadır. Allah katında insan o kadar değerlidir ki, göklerdeki ve yerdekiler,43 güneş ve ay, gece ile gündüz onun hizmetine sunulmuştur.44 Dolayısıyla insan gaye bir varlıktır. Diğer varlıklar insan için birer araçtırlar, onun hatırına var kılınmışlardır. Ancak insanın diğer canlılar arasında özel bir yere sahip olması, onlar üzerinde istediği gibi tahakküm kurabileceği anlamına gelmez.
Allah katında kerim ve şerefli kılınan insanın, bu şeref ve haysiyetiyle bağdaşmayan tutum ve davranışlar sergilemesi yasaklanmıştır. Bu bağlamda Allah"tan başkasına boyun eğmek, kul köle olmak, hatta bunu andıracak hareketler yasaklanmıştır.45 Zira nebevî öğretide insanın saygınlığı dokunulmazdır. Efendimiz (sav) “Müslüman"ın kişilik onuru, malı ve kanı saygındır, ona dokunulamaz. Takva (Allah"a karşı sorumluluk bilinci) işte şuradadır (kalptedir). Müslüman"ın, Müslüman kardeşini küçük görmesi, kötülük olarak ona yeter. ”46 buyururken, insan onurunun dokunulmazlığı esasına işaret etmiştir. Ve insanın canı her şeyden değerlidir. Kur"an"a göre “Birinin öldürülmesi bütün insanlığın öldürülmesi kadar kötüdür; aynı şekilde birinin hayatının kurtarılması da bütün insanlığın hayatının kurtarılması kadar değerlidir.” 47
Yaratılış özellikleri itibariyle mükemmel bir varlık olan insan, Şeyh Gâlib"in muhteşem dizelerinde ifade ettiği gibi, kâinattan süzülmüş bir özdür:
Hoşca bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen
Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen
“Kendine olumlu bir gözle bak (kıymetini idrak et); zira sen âlemin özüsün; bu kâinatın göz bebeği olan insansın sen!”
Kur"an"ın insana dair söylediklerinden ve en olgun insan örnekleri olan peygamberlerin şahsiyetlerinden süzülen bu irfanî anlayış, insan hakları ihlallerinin had safhaya ulaştığı ve insanın, sahip olduğu sermayenin esiri hâline geldiği çağımızda, insan yararı için en ideal yaklaşım olsa gerektir.
