Bir gün, üzerlerinde yünden basit elbiseler olan birkaç fakir bedevî, Medine"ye, Allah Resûlü"nün huzuruna geldiler. Allah Resûlü onların içler acısı hâllerini görünce çok üzüldü. Ashâbını onlara yardım etmeye, onların maddî ihtiyaçlarını karşılamaya teşvik etti. Nedendir bilinmez, sahâbe-i kirâm yardım getirmekte biraz ağır davrandılar. Teşvikine rağmen, bu yoksul insanlara yardımda acele etmemeleri Resûl-i Ekrem"i üzdü. Hatta üzüntüsü öfkeye dönüşerek yüzüne yansıdı. Derken Medineli bir sahâbî elinde bir kese gümüş para ile çıkageldi. Sonra bir başkası, sonra bir başkası ve diğer sahâbîler yardımlarını peş peşe getirmeye başladılar. Bu manzaraya şahit olan Allah Resûlü"nün yüzünde sevinç tebessümleri belirmeye başladı ve ardından şöyle buyurdu: “Kim İslâm"da güzel bir işe öncülük eder ve kendisinden sonra bununla amel edilirse kendisinden sonra o işi yapanlar gibi sevap alır. Üstelik onların sevaplarından da bir şey eksilmez. Kim de İslâm"da kötü bir davranışa ön ayak olur ve kendisinden sonra bununla amel edilirse, kendisinden sonra onu yapanlar gibi günah alır. Onların günahlarından da bir şey eksilmez.” 1
Dinde olmayan bir şeyin sonradan ortaya çıkarılması anlamında “kötü çığır” olarak adlandırılan “bid"at”, asr-ı saadetten sonra ortaya çıkan, şer"î bir delile dayanmayan inanç, ibadet ve davranışlar hakkında kullanılan bir terimdir.2 Bid"atın “Peygamber Efendimizden sonra icat edilen günlük hayata dair her türlü yenilik” şeklinde geniş kapsamlı bir tarifi yapılabileceği gibi, “sadece dine ait olup ilâve ya da eksiltme özelliği taşıyan yenilikler” şeklinde dar kapsamlı bir tanımı da yapılabilir. Hayata ilişkin düşünce, tavır, davranış, alışkanlık ve uygulama alanlarında Allah Resûlü"nden sonra çeşitli etkenlerle ortaya çıkan her türlü yeniliğin bid"at olarak isimlendirilmesi, bid"at başlığı altında yeni bir ayrıma gitmeyi gerektirmiştir. İslâm âlimleri, bid"atı kesin bir dille reddeden hadis rivayetlerini, değişen yaşam şartlarının da tesiriyle kaçınılması mümkün olmayan yenilikler ile bağdaştırabilmek için “bid"at-ı hasene” (iyi bid"at) ve “bid"at-ı seyyie” (kötü bid"at) ayrımına gitmişlerdir. Bu bağlamda Kur"an"ı bir Mushaf"ta toplamak, teravih namazını cemaatle kılmak, minare ve medrese inşa etmek, iyi bid"at örnekleridir. Übey b. Kâ"b"ın insanlara topluca teravih namazı kıldırdığını gördüğünde Hz. Ömer"in, “Bu ne güzel bid"at!”3 diyerek ifade ettiği de budur. Öte yandan kabirlerin üzerine türbe yapmak, bu mekânlarda adak adayıp kurban kesmek ve mum dikmek kötü bid"ata örnek olarak gösterilebilir.
