Saçı sakalı karışmış Necidli bir adam Resûlullah"a gelir. Sesinin uğultusu işitilir fakat ne söylediği anlaşılmaz. Nihayet Resûlullah"a yaklaşır. İslâm"ın ne olduğunu öğrenmek isteyince, Peygamber Efendimiz ile arasında şöyle bir konuşma geçer:
—Günde beş vakit namaz kılmaktır.
—Kılmam gereken başka namaz var mı?
—Hayır, ama nafile kılabilirsin. Bir de Ramazan ayında oruç tutmaktır.
— Tutmam gereken başka oruç var mı?
—Hayır, ama nafile oruç tutabilirsin.
Daha sonra Peygamberimiz (sav) o adama zekât vermekten bahseder. Adam:
—Vermem gereken başka bir şey var mı? Der. Allah Resûlü cevap olarak:
—Hayır, ama sadaka verebilirsin, buyurur.
Bu adam, “Vallahi, bundan ne fazla, ne de eksik yapacağım.” diyerek Peygamber Efendimizin yanından ayrılır. Bunun üzerine Resûlullah Efendimiz, “Eğer sözünde durursa kurtuluşa erdi.” der.1
Allah Resûlü"nün bu şahsa verdiği cevapta oruç, kurtuluş sebeplerinden ikincisidir. Bir başka hadisine göre ise oruç, İslâm binasını oluşturan beş esastan biridir: “İslâm beş esas üzerine kurulmuştur: Allah"tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed"in Allah"ın Resûlü olduğuna şahitlik etmek, namazı dosdoğru kılmak, zekât vermek, Kâbe"yi haccetmek ve Ramazan orucunu tutmak.” 2
Bir şeyden uzak durmak, bir şeye karşı kendini tutmak, engellemek anlamına gelen oruç ibadetinin, değişik biçimlerde de olsa hemen bütün din ve kültürlerde var olduğu görülmektedir. Bazılarına göre belirli bir süre yeme, içme ve cinsel ilişkiden uzak durma; bazılarına göre perhiz yapma, belirli yiyecekleri yememe; diğer bazılarına göre de sükût etme gibi şekillerde yerine getirilir. Tevbe maksadıyla oruç tutanlar olduğu gibi kefaret, arınma ve matem amacıyla da oruç tutanlar bulunmaktadır. Kur"ân-ı Kerîm"de geçmiş ümmetlere de orucun farz kılındığı3 haber verilerek orucun vazgeçilmez kadim bir ibadet olduğuna işaret edilmiştir.
İslâm tarihinde Hz. Peygamber ve Müslümanların tuttukları ilk oruç, Âşûrâ orucudur. Aslında Âşûrâ orucu, Medine"deki yahudiler tarafından
