Bir gün Peygamber Efendimiz, eşi Hz. Âişe"nin odasında oturuyordu. Âişe validemiz Hz. Hafsa"nın odasına girmek için izin isteyen bir adamın sesini duydu. Hz. Peygamber"in duymadığını zannederek, “Bir adam sizin evinize girmek için izin istiyor.” dedi. Resûlullah, Hz. Hafsa"nın süt amcasını kastederek, “Zannederim filân olacak.” buyurdu. Hz. Âişe ise biraz şaşırmış gibi, kendi süt amcasını kastederek, “Filan kişi sağ olsaydı benim yanıma girebilir miydi?” diye sordu. Konuyu iyice anlamak istemişti. Bunun üzerine Hz. Peygamber, “Evet, çünkü süt, doğumun (kardeşliğin) haram kıldığı (evliliği) haram kılar.” buyurdu.¹

Aradan zaman geçmişti. Hz. Âişe, sütbabası Ebu"l-Kuays"ın kardeşi Eflah yanına gelmek için izin istediğinde, Resûlullah"a sormadan buna izin vermeyeceğini söyledi. Çünkü kendisini emzirenin Ebu"l-Kuays"ın karısı olduğunu, dolayısıyla onun kardeşi ile hiçbir bağı olmadığını düşünüyordu. Hz. Peygamber geldiğinde ona durumu anlatan Âişe validemiz, aralarında geçen konuşmayı şöyle naklediyordu: Resûlullah, “Amcana müsaade etmene engel olan nedir?” diye sordu. Ben de, “Beni adam emzirmedi ki Ebu"l-Kuays"ın hanımı emzirdi.” dedim. Resûlullah, “Ona izin ver, çünkü o senin amcandır.” buyurdu.²

Süt akrabalığı, çocuğun öz annesinden başka bir kadın tarafından emzirilmesi sonucunda, çocukla sütanne ve onun belirli derecedeki yakınları arasında oluşan akrabalıktır.

İslâm"dan önce çocukların sütanne tarafından emzirilmesi ve yetiştirilmesi geleneği yaygındı. Bilhassa şehirli aileler, daha sağlıklı yetişmeleri ve Arap dilini doğru ve düzgün bir şekilde öğrenebilmeleri için çocuklarını bedevî ailelere veriyorlardı. Sütanneliğin câhiliye Araplarının örfünde yazılı olmayan kuralları vardı. Buna göre taraflar arasında süt bağına dayalı bir yakınlık doğuyordu. Çocukların sağlıklı büyümesi için gerekli görülen bu uygulamayı, karşılıklı haklara ve sütten doğan akrabalığın gereklerine uyulmak kaydıyla Kur"an da onayladı: “Eğer çocuklarınızı (bir sütanneye) emzirtmek isterseniz, örfe uygun olarak vereceğiniz ücreti güzelce ödediğiniz takdirde size bir günah yoktur.” ³

Sevgili Peygamberimiz de Mekke"de âdet olduğu üzere sütanneye verilmişti. Öncelikle annesi Âmine onu bir süre emzirmişti.⁴ Ebû Leheb"in cariyesi Süveybe ise o yıl bir oğlan çocuğu dünyaya getirmişti. Sütanneye

1 M3568-M3569 Müslim, Radâ’, 1-2

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى قَالَ قَرَأْتُ عَلَى مَالِكٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى بَكْرٍ عَنْ عَمْرَةَ أَنَّ عَائِشَةَ أَخْبَرَتْهَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ عِنْدَهَا وَإِنَّهَا سَمِعَتْ صَوْتَ رَجُلٍ يَسْتَأْذِنُ فِى بَيْتِ حَفْصَةَ . قَالَتْ عَائِشَةُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَذَا رَجُلٌ يَسْتَأْذِنُ فِى بَيْتِكَ . فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « أُرَاهُ فُلاَنًا » . لِعَمِّ حَفْصَةَ مِنَ الرَّضَاعَةِ . فَقَالَتْ عَائِشَةُ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَوْ كَانَ فُلاَنٌ حَيًّا - لِعَمِّهَا مِنَ الرَّضَاعَةِ - دَخَلَ عَلَىَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « نَعَمْ إِنَّ الرَّضَاعَةَ تُحَرِّمُ مَا تُحَرِّمُ الْوِلاَدَةُ » . B5099 Buhârî, Nikâh, 21. حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ قَالَ حَدَّثَنِى مَالِكٌ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى بَكْرٍ عَنْ عَمْرَةَ بِنْتِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَنَّ عَائِشَةَ زَوْجَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَخْبَرَتْهَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ عِنْدَهَا ، وَأَنَّهَا سَمِعَتْ صَوْتَ رَجُلٍ يَسْتَأْذِنُ فِى بَيْتِ حَفْصَةَ ، قَالَتْ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَذَا رَجُلٌ يَسْتَأْذِنُ فِى بَيْتِكَ . فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « أُرَاهُ فُلاَنًا » . لِعَمِّ حَفْصَةَ مِنَ الرَّضَاعَةِ . قَالَتْ عَائِشَةُ لَوْ كَانَ فُلاَنٌ حَيًّا ، لِعَمِّهَا مِنَ الرَّضَاعَةِ دَخَلَ عَلَىَّ فَقَالَ « نَعَمِ الرَّضَاعَةُ تُحَرِّمُ مَا تُحَرِّمُ الْوِلاَدَةُ » .

2 B4796 Buhârî, Tefsîr, (Ahzâb) 9.

حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ حَدَّثَنِى عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ أَنَّ عَائِشَةَ - رضى الله عنها - قَالَتِ اسْتَأْذَنَ عَلَىَّ أَفْلَحُ أَخُو أَبِى الْقُعَيْسِ بَعْدَ مَا أُنْزِلَ الْحِجَابُ ، فَقُلْتُ لاَ آذَنُ لَهُ حَتَّى أَسْتَأْذِنَ فِيهِ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَإِنَّ أَخَاهُ أَبَا الْقُعَيْسِ لَيْسَ هُوَ أَرْضَعَنِى ، وَلَكِنْ أَرْضَعَتْنِى امْرَأَةُ أَبِى الْقُعَيْسِ ، فَدَخَلَ عَلَىَّ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ ، إِنَّ أَفْلَحَ أَخَا أَبِى الْقُعَيْسِ اسْتَأْذَنَ ، فَأَبَيْتُ أَنْ آذَنَ حَتَّى أَسْتَأْذِنَكَ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « وَمَا مَنَعَكِ أَنْ تَأْذَنِى عَمُّكِ » . قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ الرَّجُلَ لَيْسَ هُوَ أَرْضَعَنِى ، وَلَكِنْ أَرْضَعَتْنِى امْرَأَةُ أَبِى الْقُعَيْسِ . فَقَالَ « ائْذَنِى لَهُ فَإِنَّهُ عَمُّكِ ، تَرِبَتْ يَمِينُكِ » . قَالَ عُرْوَةُ فَلِذَلِكَ كَانَتْ عَائِشَةُ تَقُولُ حَرِّمُوا مِنَ الرَّضَاعَةِ مَا تُحَرِّمُونَ مِنَ النَّسَبِ .

3 Bakara, 2/233.

وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ اَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَنْ اَرَادَ اَنْ يُتِمَّ الرَّضَاعَةَۜ وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِۜ لَا تُكَلَّفُ نَفْسٌ اِلَّا وُسْعَهَاۚ لَا تُضَٓارَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِه۪ وَعَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذٰلِكَۚ فَاِنْ اَرَادَا فِصَالًا عَنْ تَرَاضٍ مِنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَاۜ وَاِنْ اَرَدْتُمْ اَنْ تَسْتَرْضِعُٓوا اَوْلَادَكُمْ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ اِذَا سَلَّمْتُمْ مَٓا اٰتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوفِۜ وَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاعْلَمُٓوا اَنَّ اللّٰهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَص۪يرٌ ﴿233﴾

4 KMS23 Kettanî, el-Muhtasaru’l-kebîr fî sîreti’r-Resûl, s. 23.

محمداً وروي أنَّ جبريل عليه السلام خَتنه حين طهَّر قلبَه {صلى الله عليه وسلم} وكان إبليس يخرق السموات السبعَ فلما وُلد عيسى {صلى الله عليه وسلم} حُجب من ثلاث سموات وكان يصل إلى أَربَعٍ فلما وُلدَ محمد {صلى الله عليه وسلم} حُجب من السبع ورُميت الشياطين بالشُّهب الثواقب وروي أنّ إبليس رنَّ أربعَ رنّات رنَّة ً حين لُعنَ ورنّة ً حين أُهبط ورنّة ً حين ولُد رسول الله {صلى الله عليه وسلم} ورنّة ً حين نزلت فاتحة الكتاب مَنْ أَرضَعَه وحَضَنه {صلى الله عليه وسلم} لمّا ولَدتْه {صلى الله عليه وسلم} أُمُّه أرضَعته سبعة أَيَّام ثم أَرضعته ثُوَيْبَة ُ الأَسلمية مولاة أبي لَهَبٍ أيّاماً وأرضعت معه أبا سَلمة عبد الله بن عبد الأَسَد المخزوميّ بلَبن ابنها مَسْرُوح وهي أمُّ عمِّه حمزة َ من الرَضَاعة وكان رسول الله {صلى الله عليه وسلم} يَصِلُها وهي بمكة وكانت خديجة ُ تُكرمها وقيل إنها سألت أبا لَهَبٍ في أنْ تبتاعها منه لتِعتقِها فلم يفعل فلمّا هاجر رسول الله {صلى الله عليه وسلم} إلى المدينة أَعتقها أبو لَهَبٍ وقيل أعتقها أبو لَهَبٍ حين بشَّرتْه بولادة رسول الله {صلى الله عليه وسلم} وكان رسول الله {صلى الله عليه وسلم} يبعث إليها من المدينة بصِلة ٍ وكِسوة ٍ حَتّى جاءه خبرُها أنها قد توفيت مَرجِعَه من خيبَر فقال ما فعل ابنُها مَسْروح فقيل مات