mîzaç ve karakter” anlamlarına da gelen10 “Şemâil”, Hz. Peygamber"in beşerî yönünü, yaşama tarzını ve şahsî hayatını anlatan bir kavram olarak yaygınlık kazanmıştır. Hz. Peygamber"in beşerî ve fizikî özellikleri İslâm kaynaklarında “Şemâil”in yanı sıra “Hilye” başlığı altında da zikredilmiştir. Hilye, “süs ve zînet” anlamlarının yanı sıra “hilkat, sıfat ve suret, bir zâtı fizikî yönleriyle nitelemek” anlamlarına da gelir.11 Bilhassa Hz. Peygamber"in fizikî özellikleri, bunları anlatan edebî eserler ve aynı konuda hüsn-i hatla yazılmış levhalar için kullanılan “hilye” kelimesi, Osmanlı"da Resûlullah"ın vasıflarını, bu vasıflardan bahseden kitap ve levhaları ifade etmek için kullanılmıştır.12
Hz. Peygamber"in resmini çizmek İslâm toplumlarında hiçbir zaman tasvip edilmemiştir. Bunun yerine hadis ve siyer kaynaklarındaki Resûlullah"ı tavsif ve tasvir eden rivayet metinlerinden hareketle Kâinatın Efendisi"ni tanımak ve tanıtmak cihetine gidilmiştir. Yukarıdaki detaylı anlatımlar dışında hadis kaynaklarımızda başta Enes b. Mâlik olmak üzere Hz. Ali, Ebû Hüreyre ve Berâ b. Âzib gibi sahâbîler vasıtasıyla nakledilen Resûlullah"ın bedenî vasıfları ve kişiliğine ilişkin tasvirleri genel hatlarıyla burada zikretmekte yarar var:
Resûlullah Efendimizin,
Adı;
Muhammed, Ahmed, Mahî, Hâşir ve Âkib/Mukaffî; Nebiyyü"t-tevbe ve Nebiyyü"r-rahme.13
Yüzü;
Yüzü çok güzel,
Güleç yüzlü,
Sevecen çehreli idi.14
Boyu;
Boyu ne uzun ne de kısa idi.15
Saçı;
Saçları kıvırcık değil düz de değil, dalgalı; bazen kulak memelerini geçer, kimi zaman omuzlarına kadar uzanırdı.16 Saçlarını bazen dağınık bırakır, bazen ikiye ayırarak toplardı.17 Saçında ve sakalında çok az beyaz kıl bulunurdu.18
Elleri;
Elleri ipek gibi yumuşak ve çok hoş kokulu; yolda rastladığı çocukların yanaklarına dokunarak sever; kokusu günlerce sürerdi.19