daim Hz. Peygamber"e bağlılıklarını dile getirirken, o da onlara, “Allah"ım, asıl yaşama yeridir âhiret / Sen ensar ve muhacirlere mağfiret et!” duasıyla şevk veriyordu.19
Bedeni toz toprak içinde kalana kadar arkadaşları ile toprak taşıyan Resûlullah, bir yandan da Abdullah b. Revâha"nın şu beyitlerini yüksek sesle söylüyordu:
“Vallahi, Eğer sen olmasaydın (Yâ Rab) doğruyu bulamazdık,
Zekâtı da veremezdik, namaz da kılamazdık,
Üzerimize indiriver sekînet,
Sabitle ayaklarımızı, karşılaşırsak şayet,
Zira onlar kışkırtmışlardır bizi,
Bildikleri hâlde fitneden çekindiğimizi.”20
Hendek kazma işi tamamlanmak üzereyken, düşman ordusu akın akın gelip Akîk vadisinde toplanmaya başladı.21 Bunun üzerine sayıları üç bini bulan ashâbın eli kılıç tutan erkekleri savaş için mevzilerine geçmiş; yaşlılar, kadınlar ve çocuklar müstahkem kalelere çekilmişlerdi.22 Kazılan hendekleri de sürekli gözlemekte, kontrol etmekteydiler.
Düşman kuvvetleri önce ekin ve otlakların biçildiğini, ardından da hendeğin kazıldığını görünce oldukça şaşırdılar. Zira tarlalar, savaştan önce hasat edilmişti ve arta kalanlar düşmanların hayvanlarını doyurmak için yeterli olmayacaktı.23
Bu arada Hz. Peygamber"in beklemediği ve Müslümanları derinden sarsan Kurayzaoğulları"nın ihanet haberi geldi. Bunun üzerine Hz. Peygamber, Kurayzaoğulları hakkında bilgi getirmesi için Zübeyr b. Avvâm"ı onların yurduna gönderdi.24
Savaş bu şartlar altında başladı. Bir ara Kurayzaoğulları"nın, Kureyşliler ve Gatafânlılardan istedikleri biner kişilik kuvvetlerle gece vakti Medine"ye saldırma kararının haber alınması üzerine, Müslümanlardan beş yüz kişi nöbet tutmak ve Yahudi mahallelerini kuşatıp etkisiz hâle getirmek üzere görevlendirildiler.25
Savaş esnasında Kurayzaoğulları"nın ihanetiyle güçlenen düşman ordusu, münafıkların ve zayıf iradeli kimselerin kuvve-i mânevîyesini bozmuştu. Onlardan bir kısmı, “Allah ve Resûlü, bize ancak aldatıcı (boş) vaatte bulunmuşlar.” 26 bir kısmı ise, “Evlerimiz açık (korumasız).” diyerek mevzileri terk edip Medine"ye dönmek için Hz. Peygamber"den izin istemişlerdi. Halbuki evleri korumasız değildi. Sadece kaçmak istiyorlardı.27